mgr Anna Mirosz
Pielęgniarka opatrunkowa
Przewodnicząca Zespołu ds. profilaktyki i leczenia ran przewlekłych
Członek Zarządu Stowarzyszenia Naukowego Leczenia Ran

Odleżyny są ranami, których powstaniu nie zawsze możemy zapobiec, ale odpowiednim działaniem profilaktycznym możemy znacznie je ograniczyć. Obserwacja skóry pozwala na szybkie i wczesne wychwycenie powstających zmian na skórze. Dlatego należy systematycznie kontrolować skórę w czasie wykonywania czynności higienicznych oraz przy każdej zmianie pozycji.

Częsta zmiana pozycji jest najlepszym sposobem zapobiegania powstaniu odleżyn, ponieważ powoduje odciążenie miejsc narażonych na ucisk. Odleżyna może powstać w każdym miejscu uciśniętym przez indywidualnie, odpowiednio długi czas, może to być 30 minut czy 2 godziny. Odleżyny bardzo obniżają komfort życia pacjentów dlatego niezwykle istotne jest zapobieganie ich powstawaniu.

Rodzina opiekująca się bliskim unieruchomionym w łóżku musi codziennie podczas mycia, zwracać uwagę na wygląd skóry całego ciała, a mianowicie na wystąpienie zaczerwienień na skórze, które znikają po usunięciu ucisku lub nie znikają , pęcherze naskórka i otarcia naskórka, miejsca zasinione, stwardniałe, obrzmiałe, podwyższenie temperatury ciała. W przypadku zaobserwowania powyższych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z pielęgniarką środowiskową.

Pielęgnacja skóry osoby unieruchomionej w łóżku:

• codzienne mycie całego ciała stosując delikatne środki myjąco-natłuszczające. Po kąpieli należy zastosować środki nawilżające, utrzymujące prawidłowe, kwaśne pH skóry, które ma hamujący wpływ na rozwój bakterii, należy unikać silnych, perfumowanych kosmetyków (środki perfumowane wysuszają skórę i mają działanie alergizujące);

Przykładowe preparaty do mycia skóry:

• • pianki myjąco-pielęgnacyjne np. Esemtan – pianka czyszcząco-pielęgnująca przeznaczona do czyszczenia i pielęgnacji obłożnie chorych pacjentów. Skutecznie oczyszcza skórę z wydalin oraz neutralizuje nieprzyjemne zapachy, zawiera składniki skutecznie zwalczające bakterie i grzyby.
  • kremy myjące 3w1 np. SeniCare do stosowania bez użycia wody, SeniCare Lotion myjąco-natłuszczający do użycia z wodą
  • chusteczki nasączone np. Rękawiczki Octenisan przeznaczone do mycia włosów i całego ciała o działaniu antybakteryjnym, zapobiega wysuszeniu skóry i pomaga w zachowaniu jej naturalnej bariery ochronnej, inne…
• utrzymanie skóry czystej i suchej, kontrolowanie jej wyglądu (członek Rodziny, Opiekun);
• po oddaniu moczu lub wypróżnieniu oczyszczenie, umycie tych miejsc, osuszenie (osuszamy dotykając, a nie pocierając), zabezpieczenie przed podrażnieniami, maceracją, zapaleniem skóry;
• stosowanie preparatów do ochrony skóry narażonej na ucisk, podrażnienia i kontakt z wydalinami np.:
  • Octenicare – przeznaczony do regeneracji suchej i łuszczącej się skóry, leczenia otarć i zadrapań, pobudza naturalną regenerację naskórka, posiada właściwości antybakteryjne, hamuje powstawanie nieprzyjemnych zapachów.
  • Cavilon – krem ochronny do pielęgnacji suchej lub wrażliwej skóry, albo do jej zabezpieczenia przed działaniem płynów ustrojowych, obtarć i pojawieniem się odleżyn.
  • Cavilon chusteczki – do ochrony i pielęgnacji skóry.
  • Silonda Lipid – emulsja o działaniu pielęgnującym i regenerującym do skóry narażonej na uszkodzenia.
  • Barrier Cream – krem ochronny z tlenkiem cynku, chroni skórę pacjenta w przypadku nietrzymania moczu.
  • Seni Care z mocznikiem, np. emulsja intensywnie nawilżająca z zawartością 4% mocznika oraz krem do suchej, zrogowaciałej skóry z zawartością 10% mocznika na pięty. Inne … W Aptekach znajdziecie Państwo wiele specjalnych dermokosmetyków do pielęgnacji skóry osób obłożnie chorych. Wiele z nich wzbogacanych jest w witaminy i wyciągi roślinne, łagodzące podrażnienia.

UWAGA – napisane UWAGA – Do pielęgnacji skóry dorosłego człowieka NIE NALEŻY stosować preparatów przeznaczonych dla dzieci.

• obcinanie paznokci, aby zapobiec powstawaniu samouszkodzeń,
• unikanie nadmiaru talku, pudru, zasypek, które mogą tworzyć grudki, nie należy jednocześnie stosować środków natłuszczających, osuszających i pudrów, gdyż tworzy się wtedy rodzaj skorupy, co może doprowadzić do powstania odleżyny,
• regularna zmiana pozycji ciała, zmiana ułożenia co 2 godziny u osoby leżącej i co 1 godzinę u osoby siedzącej,
• stosowanie czynności poprawiających ukrwienie skóry: oklepywanie, delikatne nacieranie (nie należy masować wyniosłości kostnych gdyż skóra jest w tych miejscach bardzo delikatna, sucha i szybko ulega urazom – może dojść do uszkodzenia naskórka, które w szybkim czasie doprowadzi do powstania rany odleżynowej).

UWAGA – NIE NALEŻY stosować spirytusu do nacierania i oklepywania gdyż wysusza on i tak już suchą skórę oraz może powodować jej podrażnienia i mikrourazy, które mogą przyspieszać powstanie odleżyny.

• codzienne prześcielenie łóżka, usunięcie fałdek, okruchów;
• dbanie o czystość bielizny osobistej i pościeli;
• pościel powinna być z tkanin miękkich np. z flanela, kora, bawełna, nie zaleca się krochmalenia pościeli;
• odzież powinna być wykonana z tkanin naturalnych, miękkich, przewiewnych, bez szwów, suwaków, klamer, guzików;
• unikanie wilgotnej i mokrej bielizny;
• unikanie przesuwania chorego przy zmianie pozycji ułożeniowej, aby uniknąć powstawania sił tarcia, najlepiej unieść i odciążyć ciało;
• zalecane jest stosowanie materacy przeciwodleżynowych oraz innych środków pomocniczych (np. poduszki, kliny piankowe, opatrunki łagodzące ucisk)

UWAGA – NIE NALEŻY stosować kółek gumowych i poduszek twardych nie zapewniających balansowania, gdyż mogą powodować zaburzenia w ukrwieniu skóry co może zwiększyć ryzyko powstania odleżyny.

Można natomiast stosować kółka gumowe miękkie, które zapewniają balansowanie chorego przy poruszaniu. Gumę należy osłonić np. poszewką lub frotowym zewnętrznym pokrowcem.

• zapewnienie dojścia do łóżka z obu stron;
• uruchamianie pacjenta i pobudzanie jego aktywności, codzienne wykonywanie ruchów biernych porażonych części ciała – według zaleceń Rehabilitanta;

Ważne – elementem profilaktyki odleżyn konieczna jest eliminacja działania ciśnienia prostego czyli ucisku, który działa na ciało chorego z jednej strony przez podłoże, na którym przebywa, a z drugiej przez kościec. Czynnik ten ma duże znaczenie w dynamice tworzenia odleżyn.

• w przypadku korzystania z wózka inwalidzkiego konieczne jest wyposażyć go w poduszkę przeciwodleżynową,
• zwrócenie uwagi na odpowiednią dietę osoby leżącej – według zaleceń Dietetyka.

Pomieszczenie, w którym przebywa chory powinno być regularnie, codziennie wietrzone.

Pisałam o zmianie pozycji ułożeniowej i jak jest to ważne, ale ważne jest również zabezpieczenie stykających się ze sobą części ciała, i tak:

• przy ułożeniu na boku – za pomocą poduszek, klinów należy przedzielić nogi po to by uniknąć wzajemnego ucisku;
• przy ułożeniu na brzuchu – dotyczy to pacjentów wydolnych oddechowo oraz jeśli stan pacjenta na to pozwala, należy pamiętać o zabezpieczeniu kolan, podkładając pod kolana np. poduszkę;
• przy ułożeniu na plecach – należy zabezpieczyć łokcie, pośladki, pięty:
  • zabezpieczenie łokci – np. układając przedramiona na poduszce czy klinie przeciwodleżynowym, inne,
  • zabezpieczenie pośladków – można zastosować np. poduszki, owcze runo, inne,
  • zabezpieczenie pięt – należy zastosować np. podpórki z gąbki poliuretanowej, zakładając je powyżej kostek, pięty nie powinny przylegać do podłoża, inne.

Odleżyny są stanem, który wymaga wiedzy na temat nowoczesnych metod zapobiegania, a w przypadku ich pojawienia prawidłowego leczenia przy pomocy nowoczesnych opatrunków. Leczenie odleżyn jest procesem długotrwałym i trudnym. Leczenie miejscowe powstałej odleżyny musi być połączone bezwzględnie z leczeniem ogólnym chorego, gdyż to stan ogólny ma zasadniczy wpływ na czas powstania odleżyn i gojenia.

Jeśli opiekujecie się Państwo osobą unieruchomioną w łóżku z różnych powodów zadbajcie o to , by nie powstały u tej osoby odleżyny, gdyż mogą one zagrażać jej życiu. Możecie zwrócić się z prośbą o pomoc opiekunki/opiekuna w Ośrodku Pomocy Społecznej (MOPS, GOPS) w swoim rejonie.

Drodzy Państwo,

Na temat zastosowania sprzętu i urządzeń pomocniczych, stosowanych u osób leżących, na temat refundacji takiego sprzętu oraz kontaktu z osobami zajmującymi się pomocą, przeczytacie Państwo w artykule majowym. Wiedza, którą chcę przekazać jest zbyt obszerna dlatego postanowiłam rozdzielić te artykuły.

Na temat diety u osób długotrwale unieruchomionych i u osób u których już występują odleżyny przeczytacie w ,,Ciekawostkach dietetycznych’’ w majowym artykule. Pani mgr Kinga Oklesińska i mgr Magdalena Gajczy przekażą Państwu wiedzę na temat prawidłowego odżywiania takich osób.

Drukuj