Pielęgniarka opatrunkowa
Przewodnicząca Zespołu ds. profilaktyki i leczenia ran przewlekłych
Członek Zarządu Stowarzyszenia Naukowego Leczenia Ran
Drodzy Państwo,
Wiecie już co to jest zespół stopy cukrzycowej i jak powstaje. Wiecie już, że macie wpływ na powstanie zespołu stopy cukrzycowej. Teraz chce przekazać Państwu wiedzę na temat samokontroli i samopielęgnacji skóry stóp. Każde zlekceważone, niekontrolowane skaleczenie, kamyk w bucie, zbyt ciasne buty może doprowadzić do powstania owrzodzenia.
Codzienna regularna kontrola i ocena wyglądu stóp, czynności pielęgnacyjne skóry stóp mogą uratować przed poważnymi konsekwencjami.
Drodzy Państwo oto zalecenia, krok po kroku jak uniknąć powstania owrzodzenia cukrzycowego.
Poza leczeniem ogólnym cukrzycy i chorób współistniejących niezwykle ważne jest:
- wygląd stóp – należy codziennie oglądać swoje stopy, również część podeszwową i przestrzenie międzypalcowe;
- mycie stóp – należy codziennie myć nogi, czas mycia – nie powinien przekraczać 5 minut, zalecane mydła hipoalergiczne np. „biały jeleń”
- temperatura wody – istotne znaczenie ma temperatura wody, nie powinna przekraczać 37 stopni C. gdyż może dojść do poparzeń głównie u pacjentów z neuropatią gdyż nie odczuwają temperatury, nie należy nalewać wody z czajnika czy prysznica bezpośrednio na stopy;
- bezwzględny zakaz długiego moczenia stóp – moczenie w wodzie powoduje macerację skóry (skóra praczki) i zwiększa podatność na uszkodzenia, nawet podczas małego urazu typu zadrapanie może dojść do rozwinięcia się stanu zapalnego i powstania owrzodzenia;
- osuszanie – po umyciu, należy osuszyć stopy i przestrzenie międzypalcowe ręcznikiem papierowym jednorazowym dotykając, a nie pocierając (pocieranie = uszkodzenie naskórka);
- paznokcie u stóp – wymagają specjalnej troski, nie należy ich obcinać lecz piłować papierowym pilnikiem w jedną stronę, paznokcie powinny być opiłowane na prosto, bez ostrych krawędzi i pokrywać opuszkę;
- nie należy leczyć samemu wrastających paznokci – wskazana wizyta u podologa lub chirurga;
- skóra stóp – należy regularnie i systematycznie używać kremów nawilżających i natłuszczających do skóry stóp, z pominięciem przestrzeni międzypalcowych – tam musi być sucho, wilgoć powoduje grzybicę i pękanie naskórka co może skutkować powstaniem rany;
- nie należy wymrażać odcisków ogólnie dostępnymi środkami w Aptekach – może to spowodować powstanie głębokiej rany, gdyż osoba z neuropatią nie odczuwa bólu;
- nie należy usuwać zrogowaciałego naskórka z pięt pumeksem czy ścinać go – do tego celu służą kremy z zawartością mocznika, zalecana jest wizyta u podologa;
- bezwzględny zakaz chodzenia boso – osoba z neuropatią nie będzie czuła zranień i jeśli nie kontroluje codziennie wyglądu części podeszwowej stopy, z niewielkiego skaleczenia może rozwinąć się zespół stopy cukrzycowej, taka osoba powinien nosić obuwie w domu, na plaży, w wodzie (dostosowane do miejsca);
- skarpety, pończochy, rajstopy – powinny być wykonane z naturalnych włókien, pozbawione szwów, należy zmieniać je codziennie;
- całkowity zakaz ogrzewania stóp – nie należy ogrzewać stóp termoforami, butelkami z gorącą wodą, nie należy ogrzewać stóp dotykając o grzejnik, piec – gdyż może dojść do poparzeń (pacjent z neuropatią nie odczuwa temperatury), w celu ogrzania stóp, zalecane jest zakładanie bawełnianych skarpet;
- kapcie – powinny być miękkie z twardym podłożem i z zakrytym przodem, chroniące palce przed urazem;
- latem na działce – należy chodzić w pełnych, ale przewiewnych butach chroniących palce i piętę przed urazem;
- obuwie – buty muszą być odpowiednio szerokie i wysokie w podbiciu, aby nie uciskały stopy, powinny być dopasowane do stopy i jej deformacji. Kupna nowego obuwia najlepiej dokonywać pod wieczór, kiedy stopa jest obrzęknięta, spuchnięta po całym dniu chodzenia;
- tekturowa wkładka – przed zakupem butów zalecane jest wykonanie tekturowej wkładki/szablonu wielkości stopy, należy obrysować kontur stopy na kartonie, następnie wyciąć i podczas zakupu, w sklepie sprawdzić czy wycięty szablon całkowicie pasuje do buta, jeśli po wyjęciu z buta szablon jest zagięty w jakimś miejscu to znak, że te buty nie nadają się do chodzenia;
- nowe buty – nowo zakupione obuwie należy „rozchodzić” w domu. Kilka razy w ciągu dnia zakładać nowe buty na 10 – 15 minut i chodzić w nich po domu, a następnie zdjąć i dokładnie obejrzeć skórę stóp, czy nie ma zaczerwienień, otarć, podrażnień, zadrapań – jeśli są, takie obuwie nie nadaje się do chodzenia;
- nigdy nie należy nosić butów na gołe stopy– z powodu deformacji stopy, bardzo szybko dojdzie do otarć naskórka co może doprowadzić do rozwinięcia się stanu zapalnego i owrzodzenia stopy;
- przed założeniem butów na stopy należy sprawdzić ręką czy nie ma w nich piasku, kamyków, drobnych przedmiotów, zagiętej wkładki;
- zdeformowane stopy – w przypadku deformacji stopy, buty powinny być wykonane na zamówienie, dostosowane do istniejących zniekształceń;
- wkładki profilaktyczne– zalecane jest stosowanie indywidualnie dobranych, wymienianych co 2 – 3 miesiące wkładek profilaktycznych do butów;
- aktywność fizyczna – zalecany jest codzienny spacer, co najmniej pół godziny, jeśli to możliwe to kilka razy dziennie, zalecane są proste ćwiczenia – zginanie, prostowanie palców stóp, kółeczka wykonywane całą stopą – te proste ćwiczenia poprawiają krążenie i wzmacniają mięśnie nóg;
- wysiłek fizyczny – jest zalecany, lecz musi być kontrolowany, dla każdej osoby z cukrzycą musi być dopasowany indywidualnie przez fizjoterapeutę. Wskazane są codzienne spacery, ćwiczenia wzmacniające mięśnie i poprawiające krążenie. W przypadku gdy, glikemia przekracza 300 mg/dl, lub gdy glikemia na czczo jest wyższa niż 250 mg/dl pacjent nie powinien zwiększać aktywności fizycznej. Stężenie cukru we krwi powinno być kontrolowane przed przystąpieniem do wysiłku fizycznego jak również po jego zakończeniu. Osoby, u których występują powikłania późne cukrzycy takie jak problemy ze wzrokiem ( zmiany w naczyniach oka – retinopatia) nie powinni wykonywać niektórych ćwiczeń fizycznych gdyż powoduje to zwiększenie ciśnienia w tych naczyniach i może pogorszyć ich stan. Ograniczenia w wysiłku fizycznym dotyczą również pacjentów z neuropatią cukrzycową, u tych pacjentów wykluczone muszą być ćwiczenia, które mogą spowodować otarcia czy skaleczenia skóry stóp.
Owrzodzenia cukrzycowe, których można było uniknąć.
Neuropatia cukrzycowa.
Doszło do powstania ropowicy.
Neuropatia cukrzycowa.
Neuropatia cukrzycowa.
Doszło do powstania odcisku i powstania rany.
Neuropatia cukrzycowa.
Apel do rodzin osób chorych na cukrzycę.
Drodzy Państwo,
Wasi rodzice, dziadkowie, kuzyni często mają problem z wykonywaniem prostych czynności z powodu wieku, otyłości, chorób przewlekłych i współistniejących. Nie są w stanie dokładnie umyć swoich nóg, sprawdzić czy nic złego nie dzieje się na podeszwowej części stopy czy sememu pielęgnować skórę stóp. Zainteresujcie się, pomóżcie. Łatwiej jest zapobiegać powstaniu zespołu stopy cukrzycowej niż walczyć o uratowanie kończyny, a często życia. Wasi seniorzy nie zawsze powiedzą wam o problemie, ukrywają go, a kiedy sami poczujecie nieprzyjemny zapach w pokoju swojego bliskiego może już być zbyt późno na leczenie zachowawcze.
Na terenie Mińska Mazowieckiego jest kilka sklepów z zaopatrzeniem medycznym i ortopedycznym. Bez problemu kupicie Państwo w nich bezuciskowe skarpety dedykowane diabetykom, zarówno dla kobiet i mężczyzn. Dodatkowym atutem jest nitka srebrowa (włókno nylonowe pokryte warstwą czystego srebra), która ma działanie antybakteryjne, antygrzybiczne, antyalergiczne i antyzapachowe. W sklepach tych znajdziecie Państwo również buty w ramach profilaktyki, przeznaczone dla osób chorych na cukrzycę, również z wbudowaną nitką srebrową we wkładkę buta. Możecie Państwo zamówić wkładki do butów, indywidualnie wykonane do rozmiaru i zniekształceń stopy.
Buty do chodzenia, przeznaczone do profilaktyki w zespole stopy cukrzycowej posiadają następujące cechy:
- zrobione są z oddychającego materiału;
- są szerokie i wysokie, więc cała stopa leży luźno na podeszwie, ma to ogromne znaczenie w powstaniu palców młoteczkowatych, odcisków, odgnieceń, odparzeń;
- posiadają antypoślizgową podeszwę;
- podeszwa jest wykonana z tworzywa amortyzującego;
- zapinane na rzepy;
- wyściółka z nitką srebrową – działanie antybakteryjne;
- wersja letnia i jesienna.
Do odciążenia miejsca z odciskiem czy raną.
Osoby, u których już doszło do powstania owrzodzenia cukrzycowego znajdą w tych sklepach specjalne buty i wkładki odciążające miejsce z raną, buty dla osób po tzw. małych amputacjach (palca, palców, części stopy). Buty odciążające przodostopie lub część piętową. Wiecie już Państwo, że bez odciążenia miejsca z raną, taka rana nie ma szansy na wygojenie. Poniżej zdjęcia butów odciążających noszonych przez pacjentów Gabinetu leczenia ran.
Drodzy Państwo,
W listopadzie zapoznacie się ze schematem zmiany opatrunku w ranie przewlekłej w domu, rekomendowanym przez Stowarzyszenie Naukowe Leczenia Ran.
Pamiętajcie Państwo, że macie ogromny wpływ na powstanie owrzodzenia cukrzycowego i przebieg jego leczenia.
