Wzdęcia dotyczą ponad 90% osób ze zdiagnozowanym zespołem jelita drażliwego oraz 20-30% populacji ogólnej. Kobiety częściej skarżą się na ich występowania niż mężczyźni. Dolegliwości jelitowe w dużym stopniu zaburzają codzienne funkcjonowanie. Wzdęcia występują na skutek nadmiernej produkcji gazów i charakteryzowane są najczęściej jako „uczucie pełnego brzucha” lub „ciężkie i niewygodne uczucie”. Trudno ocenić stopień dolegliwości, gdyż jest to bardzo subiektywne. Najważniejsze jest postawienie diagnozy i znalezienie przyczyny nagromadzenia gazów.
Jakie mogą być przyczyny wzdęć?
Jest wiele czynników wpływających na powstawanie wzdęć i możemy je podzielić na:
- funkcjonalne zaburzenia,
- mechaniczne,
- przerost bakteryjny,
- nietolerancje,
- inne schorzenia.
Funkcjonalne zaburzenia to np. zespół jelita drażliwego (IBS), w przypadku którego najważniejsze jest podejście dietetyczne i ewentualna probiotykoterapia. Wzdęcia mogą pojawiać się częściej u osób cierpiących na zaparciową postać IBS.
Zaburzenia mechaniczne to na przykład niedrożność ujścia żołądka czy jelita cienkiego. W takim wypadku leczenie ustala lekarz i najczęściej jest to zabieg chirurgiczny.
Walka z przerostem bakteryjnym – SIBO obejmuje dwa etapy: jest to antybiotykoterapia oraz indywidualnie dopasowana dieta eliminacyjna
Nietolerancje np. nietolerancja laktozy diagnozuje się na podstawie testu (wodorowy test oddechowy). W tym wypadku konieczne jest wprowadzenie zmian do swojej diety i wymiana nabiału na wersję bezlaktozową.
Do innych schorzeń zalicza się choroby tarczycy czy przyjmowanie leków, które zaburzają pracę przewodu pokarmowego i powodują lub nasilają powstawanie wzdęć.
Jaka dieta jest polecana przy wzdęciach?
Niestety nie ma jednego złotego rozwiązania, które można zastosować u wszystkich pacjentów ze wzdęciami – plan leczenia oraz dietoterapia musi być zindywidualizowany. Jak ustalimy przyczynę wzdęć w porozumieniu z gastrologiem, możemy zająć się znalezieniem odpowiedniego jadłospisu i wprowadzeniu zmian w dotychczasowym żywieniu. Najczęściej w takich przypadkach wprowadza się dietę Low FODMAP. FODMAP oznacza fermentujące oligo-, di- i monosacharydy oraz poliole. Jest ona podstawą żywienia w zespole jelita drażliwego. Jest ona w stanie zmniejszyć odczuwanie wzdęć od 50 do 82%.
Źródła FODMAP ( te produkty należy ograniczyć):
- Strączki : fasola, groch, ciecierzyca, bób, soja
- Owoce: jabłka, gruszki, mango, śliwki, suszone czy w syropie
- Laktoza: cały nabiał z laktozą
- Warzywa: cebula, czosnek, brokuł, kalafior, strączki, kapusta
- Zboża: pszenica, żyto, jęczmień
- Substancje słodzące: ksylitol, mannitol, sorbitol
Należy pamiętać, iż tolerancja poszczególnych produktów jest bardzo indywidualna i należy przede wszystkim obserwować swoje objawy i samopoczucie, ponieważ nie warto eliminować wszystkich wyżej wymienionych zdrowych warzyw, owoców i zbóż. Polecana jest konsultacja z dietetykiem, ponieważ długotrwałe wyeliminowanie poszczególnych grup produktów może prowadzić do niedoborów żywieniowych.
Ćwiczenie praktyczne:
Zacznij prowadzić dzienniczek żywieniowy. Każdego dnia zapisuj po jakich posiłkach/produktach pojawiły się wzdęcia. Dzięki temu łatwiej będzie Ci wykluczyć szkodzące Ci produkty.
Znaczenie błonnika pokarmowego przy wzdęciach
Wiele osób identyfikuje błonnik ze zdrową dietą i odchudzaniem. Warto zadbać o jego podaż z warzyw, owoców czy produktów zbożowych oraz dopasować codzienną ilość do swoich problemów jelitowych, ponieważ nie zawsze więcej, oznacza lepiej. Błonnik zwiększa objętość stolca przez zdolność włókien do wiązania wody i mechanicznie stymuluje błonę śluzową jelita grubego. Dzięki temu pacjenci mogą poradzić sobie z problemem zaparć, któremu towarzyszą jednocześnie wzdęcia. Z drugiej strony ważne jest, aby nie przekraczać znacznie podaży błonnika i jednocześnie pamiętać o spożywaniu płynów, ponieważ możemy osiągnąć odwrotny do zamierzonego efekt. Zdrowy przedział dla większości osób to 25-40 g błonnika na dobę.
Jeśli odczuwasz bardzo uporczywe wzdęcia – połowę porcji pełnoziarnistych produktów zbożowych zamień na oczyszczone wersje np. w przypadku kanapek, nie zawsze muszą być z pieczywem razowym.
Zastanów się również nad ilością warzyw i owoców w diecie, zwłaszcza świeżych. Przy problemach ze wzdęciami lepiej ograniczyć je do około 500 g/dobę.
Stres, a wzdęcia – postaraj się zminimalizować stres
Obserwuje się związek między stanem psychicznym a patogenezą zespołu jelita drażliwego. Stres może być zarówno przyczyną, jak i powodem nasilenia objawów między innymi wzdęć. Jakie jest praktyczne rozwiązanie? Znajdź codziennie pół godziny na czynność, która Cię relaksuje i może to być aktywność fizyczna, ulubiony serial czy książka.Wzdęcia to jeden z rosnących problemów jelitowych, który może być efektem choroby, nieprawidłowego stylu życia czy niedopasowanego sposobu żywienia.
