Katar, kaszel, gorączka… A po kilku dniach zwykła infekcja może zmienić się w zapalenie płuc, ucha, zatok, a nawet w sepsę lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. To właśnie pneumokoki – bakterie, które każdego roku prowadzą do setek hospitalizacji, i groźnych powikłań, zwłaszcza u dzieci, seniorów i osób przewlekle chorych.
W ostatnich latach liczba przypadków inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP) w Polsce wzrosła o ponad 20%, a w pierwszym kwartale 2025 roku – o kolejne 7%. Najczęściej zakażenia wywołują szczepy serotypu 19A, w tym szczepy wielolekooporne.
Czym są pneumokoki?
To bakterie Streptococcus pneumoniae bytujące w nosie i gardle człowieka – wiele osób może być nosicielami bez objawów, a mimo to zakażać innych. Do infekcji dochodzi drogą kropelkową lub przez kontakt z wydzieliną (np. śliną). Najczęściej atakują układ oddechowy, powodując choroby, takie jak zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego czy zatok. W cięższych przypadkach mogą jednak doprowadzić do Inwazyjnej Choroby Pneumokokowej (IChP) – czyli sepsy lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, które stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
Objawy
- zapalenie płuc (gorączka, kaszel, duszność),
- zapalenie ucha środkowego (ból ucha, drażliwość),
- zapalenie zatok (ból głowy, uczucie zatkanego nosa),
- inwazyjną chorobę pneumokokową (wysoka gorączka, złe samopoczucie, apatia, niepokój i przyspieszony oddech, a także wymioty, drgawki czy śpiączka)
Dlaczego pneumokoki są tak groźne?
Bo potrafią powodować ciężkie, zagrażające życiu powikłania:
❌ ropnie mózgu, ❌ padaczkę, ❌ niedowłady lub porażenia, ❌ niedosłuch lub głuchotę, ❌ opóźnienie rozwoju dziecka, ❌ uszkodzenie narządów, a nawet zgon.
Kto jest najbardziej narażony?
- Dzieci poniżej 2. roku życia,
- osoby powyżej 65. roku życia,
- osoby z chorobami nowotworowymi, układu oddechowego, układu krążenia, nerek, wątroby, cukrzycą,
- osoby z niedoborami odporności,
- osoby z implantem ślimakowym lub po usunięciu śledziony,
Dlaczego warto się zaszczepić?
Szczepienia to najskuteczniejsza ochrona przed ciężkimi chorobami wywołanymi przez pneumokoki.
✅ Chronią przed zapaleniem płuc, sepsą i zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
✅ Ratują życie dzieci i seniorów,
✅ Wzmacniają odporność populacyjną – dzięki szczepieniom chronimy też osoby, które nie mogą się zaszczepić.
✅ Pneumokoki coraz częściej stają się oporne na antybiotyki, co znacznie utrudnia leczenie zakażeń. Dlatego właśnie najlepszym sposobem ochrony jest szczepienie, które skutecznie zapobiega zachorowaniu i groźnym powikłaniom.
Kto powinien się zaszczepić?
✔️ Wszystkie dzieci – szczepienie jest obowiązkowe i bezpłatne w ramach Programu Szczepień Ochronnych.
✔️ Osoby powyżej 50. roku życia – szczególnie seniorzy 65+.
✔️ Dorośli z chorobami przewlekłymi (układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, nerek, wątroby, cukrzycą).
✔️ Osoby z zaburzeniami odporności, po usunięciu śledziony lub z implantem ślimakowym.
✔️ Osoby palące i nadużywające alkoholu.
Jakie szczepionki?
➡️ Dzieci: PCV10 lub PCV13 – podawane w schemacie 2+1 (zdrowe dzieci) lub 3+1 (wcześniaki, grupy ryzyka).
➡️ Dorośli: PCV13 + PPSV23 lub jedna dawka nowej szczepionki PCV20.
Szczepionki są inaktywowane – nie zawierają żywych bakterii i są dobrze tolerowane.
Dla kogo szczepienia są bezpłatne?
✅ Dla dzieci w ramach Programu Szczepień Ochronnych.
✅ Dla osób dorosłych z grup ryzyka – bezpłatne lub częściowo refundowane (wystarczy recepta z kodem „S”).
Jak jeszcze się chronić?
- Myj ręce wodą z mydłem ,
- Zakrywaj usta i nos przy kaszlu i kichaniu ,
- Unikaj kontaktu z osobami chorymi,
- Noś maseczkę w miejscach zatłoczonych ,
- Wzmacniaj odporność poprzez sen, ruch i zbilansowaną dietę.
Zaszczep się, zanim infekcja stanie się zagrożeniem.
Chroniąc siebie, chronisz też innych.
