mgr Anna Mirosz
Pielęgniarka opatrunkowa
Przewodnicząca Zespołu ds. profilaktyki i leczenia ran przewlekłych
Członek Zarządu Stowarzyszenia Naukowego Leczenia Ran

Drodzy Państwo,

Czy wiecie, że …

Siedzący lub stojący tryb życia może być przyczyną rozwijającej się niewydolności żylnej w obrębie kończyn dolnych. Oczywiście to nie są jedyne przyczyny powstania niewydolności żylnej, która zbagatelizowana w początkowym etapie przechodzi w przewlekłą niewydolność żylną, a jej końcowym etapem są owrzodzenia goleni z którymi spotykam się codziennie w swojej pracy.

Sieć naczyń żylnych kończyn dolnych tworzą dwa ściśle połączone ze sobą układy:

• układ żył głębokich
• układ żył powierzchniowych

Oba układy łączą się ze sobą za pomocą żył przeszywających tzw. perforatorów. Istotną rolę odgrywają zastawki żylne, czyli wewnętrzne fałdy, które zapobiegają cofaniu się krwi w żyłach.

Co to znaczy? Znaczy to, że przepływ krwi w układzie żylnym odbywa się wbrew prawu grawitacji. Zastawki, które działają prawidłowo otwierają się gdy krew wypychana jest ku górze w fazie skurczu serca, natomiast zamykają w fazie rozkurczu, co uniemożliwia cofanie się krwi. Gdy zastawki są uszkodzone krew cofa się i napierając na ściany naczyń prowadzi do nadciśnienia w łożysku naczyń żylnych. Dochodzi do poszerzenia żył, na skórze pojawiają się pajączki naczyniowe. W kolejnym etapie dochodzi do zmian w tkance podskórnej i skórze, powstają żylaki spowodowane upośledzonym odpływem krwi żylnej. Może dojść do powstawania zakrzepów, przesączania płynu bogatobiałkowego poza naczynie, tworzenia się obrzęków, przebarwień skóry w okolicy kostek, skóra traci elastyczność, staje się cienka i błyszcząca.

Kolejny etap to trudno gojące się owrzodzenia podudzi, które mogą powstać z błahej przyczyny np. po zadrapaniu paznokciem. Zdjęcia – Gabinet leczenia ran – owrzodzenia podudzi.

Co powinno nas zaniepokoić?

• występujące wieczorem obrzęki wokół kostek, ustępujące po wypoczynku nocnym,
• uczucie ,,ciężkich nóg’’, które ustępuje po uniesieniu nóg powyżej serca,
• obrzęki, które nie ustępują po wypoczynku,
• skurcze łydek,
• zespół niespokojnych nóg,
• pojawiający się, narastający ból, dyskomfort, pieczenie, rozpieranie.

Zbagatelizowane objawy prowadzą do rozwoju choroby jaką jest przewlekła niewydolność żylna.

Jakie są jeszcze inne przyczyny niewydolności żylnej poza pracą siedzącą lub stojącą:

• płeć żeńska – jesteśmy narażone na powstanie niewydolności żylnej 4 razy bardziej niż mężczyźni,
• przebyte ciąże,
• antykoncepcja hormonalna,
• mała aktywność ruchowa – brak ruchu doprowadza do zastoju krwi w żyłach,
• nadwaga i otyłość,
• palenie tytoniu, alkohol,
• przewlekłe zaparcia,
• zbyt obcisłe ubrania,
• czynniki genetyczne.

Zmiana stylu życia może zapobiec rozwojowi choroby.

Profilaktyka – korzystne dla układu żylnego jest:

• ruch – praca pompy mięśniowej łydki, pracujące mięśnie nóg szczególnie łydki i stopy kurcząc się i rozprężając uciskają żyły głębokie umożliwiając przepływ krwi w tych żyłach w kierunku serca,
• intensywny marsz,
• pozycja siedząca rozluźniona – stopy obok siebie, płasko, całą powierzchnią przylegające do podłoża,
• ćwiczenia odprężające,
• gimnastyka,
• pływanie, jazda na rowerze, taniec, nordic walking,
• dreptanie w wodzie,
• potrawy niskokaloryczne obfitujące w błonnik,
• ubiór pozwalający na swobodne ruchy,
• odpoczynek z lekko uniesionymi nogami,
• wysokość obcasów naszych butów 2 – 5 cm,
• kompresjoterapia – profilaktycznie zalecana jest osobom genetycznie predysponowanym do wystąpienia żylaków, pracującym w pozycji stojącej lub siedzącej, kobietom w ciąży, osobom z nadwagą i otyłością, a także osobom, które odbywają długie podróże np. samochodem lub samolotem.

Niekorzystne dla układu żylnego jest:

• brak ruchu,
• podnoszenie i przenoszenie ciężarów,
• moczenie stóp w gorącej wodzie, gorące kąpiele,
• leżenie na słońcu, długie przebywanie w saunie,
• nadwaga,
• alkohol i palenie papierosów,
• dieta wysokokaloryczna, ciężkostrawna,
• obcisłe ubrania,
• chodzenie w butach na wysokich obcasach,
• zakładanie nogi na nogę przy siedzeniu
• podróżowanie powyżej 4 godzin w unieruchomieniu lub wymuszonej pozycji.

Proste ćwiczenia zalecane przez Centrum Flebologii Warszawa do codziennego stosowania w domu.

1. Stojąc oprzyj ręce np. o oparcie krzesła i unoś naprzemiennie pięty opierając ciężar ciała raz na jednej, raz na drugiej nodze. Wspinaj się naprzemiennie na palcach i na piętach.
2. Zginaj kolana raz nogi prawej raz lewej kierując pięty ku pośladkom.
3. Siedząc wygodnie na krześle unoś raz jedną, raz druga nogę.
4. W tej samej pozycji zginaj stopę raz jednej, raz drugiej nogi: do siebie i do podłogi.
5. Podobnie rób kółka stopami raz jednej, raz drugiej nogi.
6. Oprzyj wygodnie się o oparcie krzesła i wciskaj w podłogę raz pięty, raz palce obu nóg.
7. Ułóż się wygodnie i oprzyj nogi np. o ścianę.
8. Ruchy nóg „rowerka” doskonale pobudzają odpływ krwi żylnej.

Drukuj