Anna Mirosz
mgr Anna Mirosz
Pielęgniarka opatrunkowa
Przewodnicząca Zespołu ds. profilaktyki i leczenia ran przewlekłych
Członek Zarządu Stowarzyszenia Naukowego Leczenia Ran

Z ranami trudno gojącymi się/przewlekłymi borykali się już pierwotni ludzie. Rany istnieją odkąd istnieje życie na ziemi. Każda epoka miała swoje sposoby postępowania z takimi ranami. Na przestrzeni wieków metody leczenia ran uległy diametralnej przemianie.

Zalewanie zranień wrzącym olejem, amputacje bez znieczulenia – to tylko niektóre techniki, będące niegdyś rutynowymi czynnościami w zakresie leczenia ran. Wraz z postępem wiedzy medycznej ewoluowały sposoby leczenia ran.

Chociaż już Hipokrates zauważył, że rany szybciej goją się w środowisku wilgotnym – pod liściem, to dopiero w latach 60-tych ubiegłego wieku przeprowadzono badania, które potwierdziły tezę Hipokratesa. Zamiast liścia użyto opatrunków. Mijały kolejne lata i dopiero w roku 1979 opisano cechy idealnego opatrunku, na których wzorujemy się do dnia dzisiejszego.

Opatrunek idealny to taki, który posiada 8 cech:

  • utrzymuje odpowiednią wilgotność w ranie niezbędną do gojenia,
  • usuwa nadmiar wysięku i toksycznych komponentów,
  • stanowi skuteczną barierę dla bakterii i innych drobnoustrojów,
  • pozwala na wymianę gazową między raną, a otoczeniem,
  • jest wolny od toksycznych cząstek i substancji alergizujących,
  • nie powoduje bólu podczas zakładania, noszenia oraz zmiany,
  • nie uszkadza nowo powstałej ziarniny,
  • utrzymuje odpowiednią temperaturę w ranie,

Na polskim rynku jest kilkaset opatrunków specjalistycznych przeznaczonych do miejscowego leczenia ran różnego pochodzenia i w różnej fazie gojenia, które posiadają wszystkie 8 cech idealnego opatrunku. Pomimo wiedzy na temat właściwości opatrunków i ich zastosowania, wciąż istnieje duży problem z gojeniem się ran. Leczenie ran, które w większości są powikłaniami chorób przewlekłych jest trudne i wymaga planu postępowania zarówno miejscowego jak i leczenia choroby lub chorób ogólnych z jakimi boryka się nasz pacjent. Holistyczna opieka, zespół interdyscyplinarny i stała współpraca z pacjentem i /lub jego rodziną są nieodzowne w opiece nad raną trudno gojącą/ przewlekłą.

Opatrunki specjalistyczne są znacznie droższe od standardowych kompresów gazowych, lecz czas zamknięcia się rany przy użyciu opatrunków specjalistycznych jest znacznie krótszy, a jakość i komfort życia pacjenta znacznie lepszy.

HydroTherapy to dwa opatrunki, które wspierają procesy naprawcze na każdym etapie gojenia się rany. Pierwszy to opatrunek płucząco – absorpcyjny, który w swoim składzie zawiera płyn Ringera, a więc lawaseptyk kategorii II – środek myjący oraz chlorowodorek poliheksametylenu biguanidyny (PHMB) – środek bakteriobójczy, który niszczy biofilm bakteryjny w ranie oraz obniża wartość ph do poziomu fizjologicznego. Zapewnia właściwe wilgotne środowisko w obrębie rany (niezbędne do gojenia), pochłaniając nadmiar wysięku i zatrzymując go w swojej strukturze, pomaga zwalczyć stan zapalny i odgrywa istotną rolę w autolitycznym oczyszczaniu rany. Zastosowanie opatrunku płucząco – absorpcyjnego na zanieczyszczoną ranę przewlekłą pozwala obniżyć poziom aktywnych metaloprotein z macierzy zewnątrzkomórkowej w łożysku rany oraz usunąć zalegające warstwy nekrotyczne. Opatrunek płucząco – absorpcyjny nie powoduje bólu ani dyskomfortu u pacjenta na żadnym etapie leczenia. Ma działanie oczyszczające oraz stymuluje tworzenie ziarniny. Może przebywać na ranie do 3 dni. Czas utrzymania zawsze zależy od ilości wysięku. Maksymalny czas to 3 dni. Nie należy go ciąć.

Do jakich ran można go stosować?

Opatrunek płucząco – absorpcyjny stosujemy do powierzchniowych ran niegojących się, zanieczyszczonych tkanką nekrotyczną z krytyczną kolonizacją drobnoustrojową. Może być stosowany pod kompresjoterapię.

Jest również wersja opatrunku do ran głębokich, szczelinowych, podminowanych. Wymaga opatrunku wtórnego.  

Drugi to opatrunek piankowy z warstwą hydrożelu w postaci siatki, co pozwala na swobodne przejście wysięku do chłonnej warstwy piankowej. Hydrożel uwalnia wilgoć do rany utrzymując w niej wilgotne środowisko, które pobudza ziarninę do wzrostu, zwiększa stężenie czynników wzrostu i wspomaga proces epitelializacji czyli naskórkowania. Opatrunek występuje w postaci nieprzylepnej i przylepnej. Może być stosowany pod kompresjoterapię.

HydroTherapy stosujemy w Gabinecie leczenia ran Poradni Chirurgicznej i mamy duże doświadczenia z tymi dwoma opatrunkami.

Dzięki HydroTherapy udało nam się wygoić wiele ran przewlekłych różnego pochodzenia, między innymi owrzodzenia pochodzenia żylnego, mieszane, odleżyny, stopy cukrzycowe, rany pooperacyjne.

Często słyszę: – „Mokry opatrunek rozmoczy mi ranę”. A przy kolejnych zmianach opatrunku: – „Nie ma już tego żółtego w ranie…”. Widać zaskoczenie na twarzy pacjenta i radość, że stan rany uległ poprawie.

Kilka przykładów zastosowania opatrunków, które dzięki swoim właściwościom przyczyniły się do wygojenia ran różnego pochodzenia.

  1. Rana ostra po urazie u osoby, która od wielu lat przyjmuje leki sterydowe.
    Zastosowano opatrunek płucząco – absorpcyjny, a następnie piankę z hydrożelem.

    Czas gojenia 4 miesiące.

  2. Stan po amputacji kończyny dolnej na poziomie podudzia u pacjenta z cukrzycą typu 2 z powodu niedokrwienia kończyny, stan po rewaskularyzacji. Również zastosowano te dwa opatrunki.

    Czas gojenia 3 miesiące.

  3. Niegojąca się rana pooperacyjna na brzuchu. Zastosowano HydroTherapy.

    Czas gojenia 1 miesiąc.

  4. Pacjentka po operacji wszczepienia bypassów. Rana pooperacyjna na klatce piersiowej zagojona. Rana po pobraniu żyły z kończyny dolnej nie goiła się od 2 miesięcy. Zastosowano HydroTherapy.

    Czas gojenia 3 miesiące.

  5. Rana pourazowa na podudziu u pacjentki przyjmującej leki sterydowe. Zastosowano HydroTherapy.

    Czas gojenia 4 miesiące.

Wnioski

Stałe dokształcanie się personelu medycznego zajmującego się pacjentem z raną przewlekłą przynosi efekty w postaci wygojonych ran.